ISO 50001:2018 Energy management systems — Requirements with guidance for use
มาตรฐาน ISO 50001 เป็นมาตรฐานระบบการจัดการพลังงานที่องค์กร ISO ได้จัดทำและประกาศ First Edition เมื่อปี ค.ศ. 2011 โดยฉบับปัจจุบันเป็นฉบับ Second Edition ที่ประกาศเมื่อ ปี ค.ศ. 2018 เนื่องจากมาตรฐาน ISO 50001 เป็นมาตรฐานระบบการจัดการ (Management System Standard : MSS) จึงมีโครงสร้างแบบ HLS (High Level Structure) ที่มีสาระสำคัญในการดำเนินการเพื่อให้องค์กรที่นำมาตรฐาน ISO 50001 มาประยุกต์ใช้ได้มีระบบและกระบวนการที่ก่อให้เกิดการเพิ่มสมรรถนะด้านพลังงาน (Energy performance) รวมถึงการเพิ่มขึ้นในด้านประสิทธิภาพทางพลังาน (Energy efficiency) การใช้พลังงาน (Energy use) และปริมาณการใช้พลังงาน (Energy Consumption) ได้อย่างต่อเนื่อง ตามข้อกำหนดในมาตรฐาน ISO 50001 ดังนี้
ข้อกำหนดข้อที่ 4 บริบทองค์กร (Context of the organization) ที่กำหนดให้องค์กรติดตามและทบทวนประเด็นภายใน ประเด็นภายนอก และความต้องการและความคาดหวังของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่ส่งผลกระทบต่อสมรรรถนะด้านพลังงานและระบบการจัดการพลังงานขององค์กร เพื่อพิจารณาถึง Scope ในการจัดทำระบบการจัดการพลังงานตามมาตรฐาน ISO 50001 ที่เหมาะสม และดำเนินการจัดทำระบบการจัดการพลังงาน (Energy Management System : EnMS)
ข้อกำหนดข้อที่ 5 การนำองค์กร (Leadership) มุ่งเน้นที่บทบาทและความมุ่งมั่นของผู้บริหารระดับสูงขององค์กรที่รับผิดชอบทั้งหมดต่อระบบการจัดการพลังงานที่องค์กรได้มีการประยุกต์ใช้ตามข้อกำหนดของมาตรฐาน ISO 50001 รวมถึงการกำหนดและสื่อสารนโยบายพลังงาน (Energy Policy) และการกำหนดบทบาท ความรับผิดชอบและอำนาจสั่งการในระบบการจัดการพลังงานที่เหมาะสม
ข้อกำหนดข้อที่ 6 การวางแผน (Planning) การวางแผนระบบการจัดการพลังงานที่คำนึงถึงความเสี่ยงและโอกาสที่ส่งผลกระทบต่อระบบการจัดการพลังงานขององค์กรที่ครอบคลุมทั้งในระดับ Strategic และ Tactical level และพร้อมทำการกำหนดวัตถุประสงค์และเป้าหมายทางพลังงาน และแผนงาน ที่นำไปสู่การทบทวนพลังงาน (Energy review) การกำหนด Energy Baseline การกำหนดตัวชี้วัดสมรรถนะด้านพลังงานและการวางแผนในการเก็บรวบรวมข้อมูลพลังงานที่เหมาะสม
ข้อกำหนดข้อที่ 7 การสนับสนุน (Support) ระบุข้อกำหนดในการกำหนดสิ่งสนับสนุนในระบบการจัดการพลังงานเพื่อให้เกิดการดำเนินการได้อย่างมีประสิทธิผล ประกอบด้วยสิ่งสนับสนุนด้านทรัพยากรที่จำเป็นต่อการปฏิบัติงาน ความสามารถและความตระหนักของผู้ปฏิบัติงาน การสื่อสาร และสารสนเทศที่เป็นเอกสาร (Documented Information) ที่จำเป็นต่อการดำเนินการภายใต้ระบบการจัดการพลังงานตามมาตรฐาน ISO 50001
ข้อกำหนดข้อที่ 8 การปฏิบัติการ (Operation) กำหนดการออกแบบสิ่งอำนวยความสะดวก (Facilities) เครื่องมือ/อุปกรณ์ (Equipment) ระบบงาน (System) หรือพลังงาน (Energy) รวมถึงการจัดหามา (Procurement) ที่จะช่วยในการปรับปรุง/เพิ่มสมรรรถนะด้านพลังงานขึ้น
ข้อกำหนดข้อที่ 9 การประเมินผลการดำเนินงาน (Performance Evaluation) ทำการติดตาม ตรวจวัด วิเคราะห์และประเมินผลสมรรรถนะด้านพลังงานที่ได้มีการดำเนินการภายใต้ระบบการจัดการพลังงาน ร่วมกับการตรวจประเมินภายใน (Internal Audit) และการทบทวนโดยฝ่ายบริหาร (Management Review) เพื่อประเมินถึงประสิทธิผลของการดำเนินงานในระบบการจัดการพลังงานตามที่ได้วางแผนไว้
ข้อกำหนดข้อที่ 10 การปรับปรุง (Improvement) ดำเนินการปรับปรุงการดำเนินการในระบบการจัดการพลังงานเพื่อลดปริมาณการใช้พลังงานและทำให้องค์กรบรรลุเป้าหมายด้านพลังงานตามที่ได้กำหนดไว้อย่างต่อเนื่อง
มีประโยชน์อย่างไร
การนำระบบ ISO 50001:2018 เข้ามาใช้ในองค์กรมีประโยชน์มากมายต่อการจัดการพลังงานและความสามารถในการอำนวยความสะดวกในด้านพลังงาน นี่คือบางประโยชน์หลักที่องค์กรสามารถได้รับจากการนำระบบ ISO 50001:2018 เข้ามาใช้:
1.การอำนวยความสะดวกในการประหยัดพลังงาน: ระบบการจัดการพลังงาน ISO 50001:2018 ช่วยให้องค์กรสามารถวางแผนและดำเนินการในการประหยัดพลังงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการตรวจสอบและประเมินการใช้พลังงานทั้งในกระบวนการผลิตและการดำเนินงานอื่น ๆ ในองค์กร
2.การลดต้นทุนในการใช้พลังงาน: การทำความเข้าใจและการบริหารจัดการพลังงานในระดับองค์กรช่วยลดต้นทุนในการใช้พลังงาน โดยการตรวจสอบกระบวนการและระบบเพื่อค้นหาวิธีการปรับปรุงในการใช้พลังงานและลดการสูญเสียที่เกี่ยวข้องกับการใช้พลังงาน
3.การประหยัดทรัพยากร: การบริหารจัดการพลังงานที่มีประสิทธิภาพช่วยลดการใช้ทรัพยากรที่เกี่ยวข้องกับพลังงาน เช่น การลดการใช้เชื้อเพลิงที่ใช้ในกระบวนการผลิต การลดการใช้น้ำหรือวัตถุดิบที่ใช้ในการผลิต
4.การปรับปรุงสภาพแวดล้อม: ระบบการจัดการพลังงานช่วยให้องค์กรมีการบำรุงรักษาและปรับปรุงสภาพแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับการใช้พลังงาน โดยการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและส่งเสียที่เกิดจากกระบวนการผลิตและการใช้พลังงาน
การสร้างภาพลักษณ์บริษัท: การได้รับการรับรองตามมาตรฐาน ISO 50001:2018 ช่วยสร้างภาพลักษณ์ขององค์กรที่มีความรับผิดชอบต่อการใช้พลังงานและการจัดการพลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ
โดยรวมแล้ว การนำระบบ ISO 50001:2018 Energy management systems เข้ามาใช้ในองค์กรช่วยให้องค์กรมีการจัดการพลังงานที่มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ลดต้นทุน ประหยัดทรัพยากร และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีในตลาดและกับผู้สนใจต่าง ๆ
ตัวอย่างบริษัทที่มีการนำระบบ ISO 50001:2018 มาใช้
นี่คือตัวอย่างบริษัทที่ได้นำระบบ ISO 50001:2018 Energy management systems มาใช้ในการจัดการพลังงาน:
1.บริษัท Schneider Electric: เป็นผู้ให้บริการด้านพลังงานและอัตโนมัติสำหรับอุตสาหกรรม บริษัทนี้ได้รับการรับรองตามมาตรฐาน ISO 50001:2018 เพื่อจัดการพลังงานในกระบวนการผลิตและการดำเนินงาน ผ่านการวางแผนการประหยัดพลังงานและการใช้พลังงานที่มีประสิทธิภาพ
2.บริษัท BMW Group: เป็นผู้ผลิตรถยนต์ที่มีการใช้พลังงานที่มีประสิทธิภาพ และมีความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม บริษัทนี้ได้รับการรับรองตามมาตรฐาน ISO 50001:2018 เพื่อให้การจัดการพลังงานอยู่ในระดับที่มีประสิทธิภาพและสามารถลดการใช้พลังงานในกระบวนการผลิตรถยนต์ได้
3.บริษัท Coca-Cola: เป็นบริษัทผู้ผลิตเครื่องดื่มที่มีการใช้พลังงานในกระบวนการผลิต บริษัทนี้ได้นำระบบ ISO 50001:2018 มาใช้ในการจัดการพลังงานเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้พลังงาน โดยการเพิ่มประสิทธิภาพในระบบการทำความเยี่ยมชมและการทำความสะอาดเครื่องจักร และการใช้เทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพสูงเพื่อลดการใช้พลังงานในกระบวนการผลิต
4.บริษัท Toyota: เป็นบริษัทผู้ผลิตรถยนต์ที่มีการใช้พลังงานอย่างมีประสิทธิภาพ บริษัทนี้ได้นำระบบ ISO 50001:2018 เข้ามาใช้ในการจัดการพลังงานเพื่อลดการใช้พลังงานในกระบวนการผลิตและการดำเนินงาน โดยการวางแผนการประหยัดพลังงานและการใช้พลังงานที่มีประสิทธิภาพในการผลิตรถยนต์
เหล่านี้เป็นเพียงตัวอย่างเล็ก ๆ ของบริษัทที่ได้นำระบบ ISO 50001:2018 Energy management systems เข้ามาใช้ในการจัดการพลังงานองค์กรของพวกเขา
นอกจากมาตรฐาน ISO 50001 แล้วยังมีมาตรฐานที่อยู่ในอนุกรมมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับการจัดการพลังงานที่ควรศึกษาและนำมาประยุกต์ใช้ควบคู่ไปกับมาตรฐาน ISO 50001 อาทิ
ISO 50002:2014 Energy audits — Requirements with guidance for use. (กำลังอยู่ในระหว่างการทบทวนเป็น ISO/AWI 50002-1, ISO/AWI 50002-2, ISO/AWI 50002-3)
ISO 50003:2021 Energy management systems — Requirements for bodies providing audit and certification of energy management systems
ISO 50004:2020 Energy management systems — Guidance for the implementation, maintenance and improvement of an ISO 50001 energy management system
ISO 50005:2021 Energy management systems — Guidelines for a phased implementation
ISO 50006:2014 Energy management systems — Measuring energy performance using energy baselines (EnB) and energy performance indicators (EnPI) — General principles and guidance
ISO 50007:2017 Energy services — Guidelines for the assessment and improvement of the energy service to users
ISO 50009:2021 Energy management systems — Guidance for implementing a common energy management system in multiple organizations
ISO/TS 50044:2019 Energy saving projects (EnSPs) — Guidelines for economic and financial evaluation
ISO 50047:2016 Energy savings — Determination of energy savings in organizations
เป็นต้น
ที่มาแหล่งข้อมูล :
องค์การระหว่างประเทศว่าด้วยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization– ISO) https://www.iso.org
ปรับปรุงข้อมูล : เมษายน 2565